Ο Όμιλος για την Ιστορική Εκπαίδευση διοργανώνει δυο απογεύματα με την Ιστορία, Δευτέρα 4 Μαρτίου και Τετάρτη 10 Απριλίου 2024 για τον εμφύλιο, το τραύμα και τις σιωπές του Σχολείου, με αφορμή δυο βιβλία.
Τασούλα Βερβενιώτη, Οι άμαχοι του ελληνικού εμφυλίου, Η δυναμική της μνήμης, εκδ.Κουκκίδα
Ραϋμόνδος Αλβανός, Ο ελληνικός εμφύλιος, Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες, εκδ. Επίκεντρο.
Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2024 στις 7μμ στο Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο, Θεμιστοκλέους 37, Αθήνα η παρουσίαση του βιβλίου της Ζέτας Παπανδρέου, Χώρος και τραυματική Μνήμη.
Ο Όμιλος για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα και ο Albanian National Association of History Teachers «Youth and History» συνεργάζονται σε πρόγραμμα για την εμπειρία της σύγχρονης Αλβανικής μετανάστευσης στην Ελλάδα, με χορηγία της ΕΕ, μέσω Euroclio και Evens Foundation. Στο πλαίσιο αυτό διοργανώνεται ημερίδα στην Αθήνα το Σάββατο 4 Νοεμβρίου 2023, 9.30πμ- 3μμ στο Ιωνικό Κέντρο, Πλάκα, με τίτλο: Προσεγγίζοντας την εμπειρία της μετανάστευσης. Οι Αλβανοί μετανάστες στην Ελλάδα. Ιστορία, Εκπαίδευση.
Πρόγραμμα ημερίδας:
Albanian Project -Program -GreekΔηλώσεις συμμετοχής: https://forms.gle/C1fjXC8U841dvrL59
Παρασκευή 20 Οκτωβρίου 2023, στις 7μμ, στο βιβλιοπωλείο Επί λέξει, παρουσίαση του βιβλίου του καθηγητή Jay Winter με
τίτλο “24 Ιουλίου 1923. Η μέρα που τελείωσε ο Μεγάλος Πόλεμος”, σε επιμέλεια της αναπληρώτριας καθηγήτριας Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας Έλλης Λεμονίδου, και θέμα τη Συνθήκη της Λωζάνης.
O Όμιλος για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα εκφράζει τη βαθιά λύπη του για τη δολοφονία του Γάλλου συναδέλφου εκπαιδευτικού Dominique Bernard στην πόλη Αράς, στη Βόρεια Γαλλία. Ο Dominique δολοφονήθηκε στην προσπάθειά του να προστατέψει μαθητές, μαθήτριες και συναδέλφους του από την επίθεση ενός εικοσάχρονου, πρώην μαθητή του σχολείου, με ιστορικό θρησκευτικού εξτρεμισμού, ο οποίος εισήλθε ένοπλος στο σχολείο αναζητώντας «έναν καθηγητή ιστορίας». Το τραγικό αυτό γεγονός έρχεται τρία χρόνια μετά την αποτρόπαιη δολοφονία ενός άλλου Γάλλου συναδέλφου, του Samuel Paty, στις 16 Οκτωβρίου 2020, για να αναδείξει την ανάγκη να υπερασπιστούμε ένα εκκοσμικευμένο σχολείο, που θα ερείδεται στην ελευθερία του λόγου και της έκφρασης, βασικά θεμέλια μιας δημοκρατικής κοινωνίας που απαρτίζεται από κριτικά σκεπτόμενους πολίτες. Ενός σχολείου που θα υπηρετεί το δικαίωμα του καθενός και της καθεμιάς εκ των πολιτών να στοχάζεται και να συζητάει για το παρόν και το μέλλον της κοινωνίας στην οποία ζει. Μια διαδικασία, που για να είναι ουσιαστική, βασίζεται τόσο στην ελευθερία του λόγου και της έκφρασης όσο και στην καταπολέμηση του φόβου, τον οποίο ενσταλάζουν ο ανορθολογισμός και η βία. Και σε αυτήν τη διαδικασία το μάθημα της ιστορίας αποτελεί ένα ουσιαστικό εργαλείο ακριβώς γιατί, αναδεικνύοντας με τρόπο ορθολογικό και όχι αυθαίρετο, την ιστορικότητα των εννοιών, συντελεί στο να γίνει κατανοητό το σημερινό κοινωνικό γίγνεσθαι, το πώς και το γιατί των πραγμάτων και των φαινομένων. Η δολοφονία του Γάλλου συναδέλφου, απόρροια και επακόλουθο της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή, με απάνθρωπες επιθέσεις και ασύμμετρα αντίποινα τα οποία πλήττουν αμάχους, καταδεικνύει τη σημασία, τις αδράνειες και τις δυνάμεις που κινητοποιεί η ιστορία. Σηματοδοτεί επίσης και την αναγκαιότητα «δύσκολα» θέματά της, όπως ο αντισημιτισμός, αλλά και η ισλαμοφοβία και τραυματικά θέματα όπως η σύγκρουση Ισραήλ – Παλαιστίνης και η ανάγκη σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των ειρηνευτικών συνομιλιών και αποφάσεων, αλλά και του δικαίου του πολέμου να προσεγγίζονται στο σχολείο και να μην παραβλέπονται ή παρακάμπτονται μέσα σε γενικότητες, εξαιτίας των απειλών που μπορούν να γεννήσουν οι όποιες αντιδράσεις σε αυτά. Αναδεικνύει ακόμη την ανάγκη για ένα εκκοσμικευμένο και συμπεριληπτικό σχολείο που θα ενσωματώνει τις πολλαπλές διαφορετικές ταυτότητες των υποκειμένων και που θα προσανατολίζεται στο μέλλον και όχι στην υπεράσπιση ενός παρελθόντος και των στερεοτύπων που αυτό έχει κληροδοτήσει. Ο Ο.Ι.Ε.Ε. εκφράζει τη συμπαράστασή τους στους εκπαιδευτικούς όλου του κόσμου που λειτουργούν και παλεύουν σε συνθήκες αντίξοες
Μετά τις εκλογές 18/3/2023 το νέο ΔΣ του Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση, και οι αρμοδιότητες των μελών του:
Βασιλική Σακκά, πρόεδρος
Μαρία Φραγκουλάκη, γραμματέας
Γιούλη Χρονοπούλου, ταμίας
Μέλη: Ιωάννα Δεκατρή, Παναγιώτης Γατσωτής (χρέη αντιπροέδρου)
Αναπληρωματικά μέλη, κατά σειρά:
Ευγενία Αλεξάκη
Κωνσταντίνος Μέκκας
Η ψηφοφορία για την ανάδειξη νέων οργάνων στον Όμιλο διεξήχθη το Σάββατο 18 Μαρτίου 2023 μέσω της πλατφόρμας zeus.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο του Ομίλου εκλέγονται κατά σειρά ως τακτικά μέλη οι:
Βασιλική Σακκά
Ιωάννα Δεκατρή
Μαρία Φραγκουλάκη
Παναγιώτης Γατσωτής
Γιούλη Χρονοπούλου
και ως αναπληρωματικά:
Ευγενία Αλεξάκη
Κώστας Μέκκας
Για την Ελεγκτική Επιτροπή εκλέγονται κατά σειρά ως τακτικά μέλη οι
Ελένη Πατσιατζή
Τριαντάφυλλος Πετρίδης
Παναγιώτης Πυρπυρής
και ως αναπληρωματικό μέλος ο:
Νίκος Μποζίνης
Η εφορευτική επιτροπή
Γιάννης Καραγιάννης
Ηλίας Στουραΐτης
Μαρία Τσούρτη
Η Γενική Απολογιστική Συνέλευση του Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά το Σάββατο 11 Μαρτίου, ώρα 5-7 μμ.
Θέματα:
Οι Πανελλαδικές εξετάσεις 2022 ολοκληρώθηκαν.
Τα θέματα για το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας έδωσαν αφορμή για πολλά και ποικίλα σχόλια. Η Κεντρική Επιτροπή προσανατόλισε την εξέταση στο ερώτημα «γιατί και πώς μαθαίνουμε ιστορία» αξιοποιώντας κείμενο από το τελευταίο βιβλίο του ιστορικού Ραϋμόνδου Αλβανού για τον Εμφύλιο Πόλεμο. Η επιλογή του συγκεκριμένου ερωτήματος εύλογα θέτει στη δημόσια συζήτηση μια σειρά ερωτημάτων: τι ιστορία μαθαίνουμε; πώς τη μαθαίνουμε; γιατί οι μαθητές και οι μαθήτριες μισούν το μάθημα της ιστορίας; ποια η σχέση της σχολικής με την ακαδημαϊκή ιστορία, την ιστοριογραφία, τη δημόσια ιστορία; Ερωτήσεις, όμως, που στην ουσία τίθενται από (και προς) τους εκπαιδευτικούς και όχι από τα παιδιά.
Τα θέματα για το μάθημα Ιστορίας Προσανατολισμού, άλλωστε, απαντούν με τον τρόπο τους στο «τι ιστορία μαθαίνουμε στο σχολείο». Θέματα σαφή μεν, τα οποία όμως βασίζονται στην αποστήθιση ως μοναδικό εργαλείο βαθμολογικής επιτυχίας. Ειρωνική η απάντηση στο ερώτημα που τέθηκε την πρώτη ημέρα!
Η επιλογή κειμένων από νέους ιστορικούς (Ραϋμόνδου Αλβανού στη Γλώσσα και του Μενέλαου Χαραλαμπίδη στην Ιστορία) είναι θετική κίνηση. Ο τρόπος που αξιοποιούνται για την αξιολόγηση των μαθητών/μαθητριών είναι θέματα προς συζήτηση. Η συζήτηση και τα επιχειρήματα που αναπτύσσονται στο δημόσιο λόγο με αφορμή τα θέματα των Πανελληνίων είναι πάντα ωφέλιμα – η εμπάθεια και ο ανορθολογισμός, όπως και ad hominem αναφορές, όχι.
Ως Όμιλος για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα θέλουμε, για μια ακόμη φορά, να τονίσουμε ότι σχολική ιστορία είναι αυτή που ερείδεται στην επιστημονική ιστορία, αυτή που παράγεται στην ακαδημαϊκή κοινότητα, προϊόν αυστηρής μεθοδολογίας και συγκεκριμένων πειθαρχιών και η οποία, αξιοποιώντας τα πορίσματα της διδακτικής και της παιδαγωγικής, οργανώνεται σε μάθημα με ποικίλες πρακτικές (και βιωματικές), αλλά με κύριο στόχο να καλλιεργήσει στους μαθητές και στις μαθήτριες την κριτική σκέψη. Γιατί η ιστορία «δεν είναι πειραματική επιστήμη που ζητά νόμους, αλλά ερμηνευτική επιστήμη που αναζητά το νόημα. Μια βαθιά κατανόηση, στη βάση της ανθρωπινότητας που είναι κοινή στον ερευνητή και στους ανθρώπους που μελετά, αποβλέπει να φωτίσει την προθετικότητα των τελευταίων και το νόημα που εκείνοι απέδιδαν στις πράξεις τους» (Ivan Jablonka).
Επισημαίνουμε ότι ο Όμιλος από την ίδρυσή του διοργάνωσε ημερίδες, συνέδρια, παρουσιάσεις βιβλίων με κύριο θέμα την αναβάθμιση του μαθήματος της ιστορίας στο σχολείο και την ανάγκη να αξιοποιηθεί η βιωματική προσέγγιση του αντικειμένου. Θεωρούμε ευτύχημα τη συμμετοχή εκατοντάδων εκπαιδευτικών από όλα τα μέρη της Ελλάδας στις επιμορφωτικές δράσεις μας (βλ. σχετικά www.aheg.gr).
Ωστόσο, το ερώτημα επανέρχεται: το ελληνικό σχολείο υποστηρίζει, έστω και εν μέρει, μια τέτοια προσέγγιση της ιστορίας; Σίγουρα όχι. Έγιναν απόπειρες να αλλάξει η προσέγγιση και η διδακτική του μαθήματος στο ελληνικό σχολείο; Έγιναν. Την τελευταία δεκαετία κατατέθηκαν στο Υπουργείο Παιδείας δύο ΠΣ (2012 και 2017) για το μάθημα της ιστορίας στην υποχρεωτική εκπαίδευση, που στόχευαν στον εκσυγχρονισμό του, τα οποία όμως δεν εφαρμόστηκαν. Ένα τρίτο ΠΣ, που θα εφαρμοστεί στα επόμενα χρόνια, δεν κομίζει τίποτα που θα βελτιώνει την υπάρχουσα κατάσταση. Και οι ευθύνες για αυτήν την απόρριψη βαραίνουν πολλούς και πολλές, ένθεν κακείθεν του πολιτικού φάσματος. Το ΠΣ του 2012 απορρίφθηκε σιωπηλά, χωρίς ποτέ να ενημερωθούν οι συντάκτες και συντάκτριες του για τους λόγους που έγινε αυτό, ενώ αυτό του 2017 παρέμεινε στα συρτάρια του Υπουργού Παιδείας για πάνω από δύο χρόνια, για να φτάσει στα σχολεία στο τέλος της σχολικής χρονιάς και παραμονές εκλογών, χωρίς καμιά απολύτως προετοιμασία.
Γιατί η ιστορία στο ελληνικό σχολείο παραμένει ένα μάθημα απόλυτα εργαλειοποιημένο, καθώς εδράζεται σε συγκεκριμένες ιδεολογικές θέσεις που λίγο υπηρετούν την ιστορική επιστήμη και τη διδακτική του μαθήματος, συσκοτίζοντας και εμποδίζοντας το διδακτικό αντικείμενο να γίνει αυτό που πρέπει: μια άσκηση στην κατανόηση του παρελθόντος, μια άσκηση στους τρόπους που διαβάζουμε το παρελθόν, ένας αναστοχασμός για το τι μαθαίνουμε, πώς και γιατί το μαθαίνουμε. Μια διαρκής υπενθύμιση ότι νέα ερωτήματα μπορεί να καταρρίψουν παλιές βεβαιότητες. Και ότι όλα αυτά μπορεί να κάνουν το μάθημα γοητευτικό και ενδιαφέρον.
Ευχόμαστε καλά αποτελέσματα στα παιδιά, με τη βεβαιότητα ότι ο δημόσιος διάλογος υπογραμμίζει για άλλη μια φορά την ανάγκη ουσιαστικής αναβάθμισης του μαθήματος της ιστορίας, μακριά από πρακτικές του παρελθόντος, όπως είναι η αποστήθιση και το μοναδικό σχολικό εγχειρίδιο-«αυθεντία». Σε ώτα μη ακουόντων, ίσως. Κριτική ιστορική σκέψη, το ζητούμενο για έναν ενεργό πολίτη.
Για το ΔΣ
Η πρόεδρος
Βασιλική Σακκά